Chất lượng giáo dục phổ thông Việt Nam có đích thực tốt không? Tại sao lãnh đạo Bộ GD&ĐT thẩm định là tốt nhưng địa phương, giảng đường, thầy cô cho rằng chưa tốt?
Vấn đề trên được nêu ra và mổ xẻ cương trực tại Hội thảo Giáo dục 2017 về “Chất lượng giáo dục phổ thông” do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội công ty ngày 22/9 tại Hà Nội.
Nhìn từ PISA 2015: Người Việt không tin!
Thành tựu mang tính bộ máy và vượt bậc nhất của giáo dục Việt Nam là kết quả kết quả chương trình thẩm định học trò quốc tế (PISA) năm 2015 được toàn cầu thán phục. Một số nhà phân tách dựa vào kết quả PISA và nhất là “bài học Việt Nam” để kêu gọi rà soát, thẩm định lại chính sách giáo dục của đất nước mình. Tuy nhiên, đa phần người Việt Nam lại không tin luôn luôn có chữ tín giáo dục Việt Nam có thể đạt mức tốt như kết quả này.
TS. Lê Quang Minh (Trung tâm đào tạo chủa quản hiện đại, Viện Quản trị Đại học – ĐHQG TP.HCM) cho biết, lúc khởi đầu nghiên cứu về kết quả PISA, bản thân ông cũng chẳng thể tin vị trí xếp hạng của Việt Nam.
“Tôi cũng như rất nhiều người Việt, nhường nhịn như chơi tin về luôn luôn có chữ tín giáo dục của nước mình. Tôi từng nghĩ rằng, bộ máy giáo dục Việt Nam chỉ nhiều năm kinh nghiệm đào tạo gà nòi giống để đi thi. Tuy nhiên khi nghiên cứu rất kỹ về PISA, tôi hiểu rằng, PISA đo kỹ năng kỹ sảo học trò chứ không phải kỹ năng kỹ sảo thi cử. Lúc ấy, đọc tin báo toàn cầu nhận định về sự thần kỳ của giáo dục Việt Nam tôi mới khởi đầu tin tưởng và kiêu hãnh” – TS Lê Quang Minh san sớt.
Qua nghiên cứu, kết quả PISA của Việt Nam xếp hạng cao trên địa bàn toàn cầu, thậm chí “vượt mặt” các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) là do Việt Nam có nhiều chính sách giáo dục tạo độ sâu không được lãng quên cho chương trình đào tạo, khi mà chương trình của toàn cầu thì thường quá rộng. TS. Lê Quang Minh cho rằng, điều đó chứng tỏ giáo dục phổ thông Việt Nam có luôn luôn có chữ tín nhưng chưa được người Việt “xác nhận”.
“Ông đề cập gà, bà đề cập vịt”
Về vấn đề này, TS. Lê Thống Nhất cũng đặt thắc mắc ráo riết: “Chúng ta có quá nhiều thẩm định về thành tích, nhưng vì sao trên bảo tốt – dưới bảo không tốt. Đến khi nào tôi và quý khách hàng đồng nhất được luôn luôn có chữ tín, để lãnh đạo Bộ GD&ĐT phía trên và địa phương, cô giáo phía dưới cùng chung nhận định tốt hay chưa tốt?”.
Theo TS. Lê Quang Minh, sự dị biệt này xuất hành từ chỉ tiêu và nhận thức khác nhau về tầm không được lãng quên của các nguyên tố cấu thành luôn luôn có chữ tín từ đầu vào, thời kỳ đến đầu ra của giáo dục. Đặc biệt, ở Việt Nam, luôn luôn có chữ tín giáo dục từ góc nhìn của các bên liên đới rất khác nhau.
Trong khi Bộ GD&ĐT (được xem là đại diện quan niệm Nhà nước) đưa ra quan niệm toàn diện, kể nhiều đến tỷ lệ đạt chuẩn giáo dục địa bàn và quốc tế thì luôn luôn có chữ tín giáo dục tốt trong quan niệm của các Sở GD&ĐT (địa phương) lại là đạt các chuẩn đất nước, các chiến lược trên giao. Trong khi giảng đường quan niệm luôn luôn có chữ tín là đạt chuẩn đất nước, đạt chiến lược địa phương đề ra, tỷ lệ thi đỗ các cấp thì phụ huynh lại quan niệm luôn luôn có chữ tín là kết quả học tập của con em, kết quả thi đại học, mối quan hệ giữa gia đình – giảng đường…
Chính sự trái ngược, không hợp nhất trong quan niệm về luôn luôn có chữ tín dẫn đến những nhận thực trật khớp nhau giữa các cấp, các bên.
Đồng tình quan niệm, cô Nguyễn Thị Huyền Thảo (cô giáo Lịch sử, Trường THCS Trần Đại Nghĩa – TP.HCM) cho rằng, quan niệm luôn luôn có chữ tín và chỉ tiêu giáo dục của các bên liên đới khác nhau có thể sử dụng để đào tạo bức xúc của nhiều phụ huynh về công trình VNEN và dư luận rất trái chiều về thẩm định của Ngân hàng Thế giới. Ở góc độ Nhà nước thì cho rằng đó là chương trình tốt nhưng phụ huynh lại phản đối.
“Là 1 cô giáo Lịch sử tôi rất ủng hộ mô phỏng VNEN vì nó nhắm đến tăng trưởng kỹ năng nhận thức, còn các phụ huynh phản đối VNEN lo sợ con em mình điểm kém trong các kỳ thi, nhất là thi tốt nghiệp và vào đại học nên rất phản đối. Nếu phương thức và nội dung thi cử nhắm đến việc thẩm định kỹ năng nhận thức, đến thông minh, đến các kỹ năng mềm… như chỉ tiêu của VNEN, phụ huynh sẽ không xin cho con em mình thôi học VNEN”, cô Thảo quan niệm.
Thống nhất chuẩn, trước hết từ định nghĩa
GS. Nguyễn Minh Thuyết (Tổng chủ biên chương trình GDPT mới) cũng cho rằng, công việc thẩm định luôn luôn có chữ tín giáo dục cực kỳ không được lãng quên, cần có sự đồng nhất từ trên xuống dưới, cộng tác ăn nhịp. Chẳng hạn, tôi và quý khách hàng dạy theo hướng trải nghiệm, thực hiện nhưng đến lúc thẩm định lại bằng lý thuyết thì chương trình khó thực hiện. Ông kiến nghị canh tân thẩm định để hỗ trợ sự tăng trưởng kỹ năng kỹ sảo của học trò.
TS. Minh kiến nghị, lĩnh vực Giáo dục cần chỉnh dần khoảng cách quan niệm về luôn luôn có chữ tín giáo dục giữa các bên. Bộ GD&ĐT nên thành lập đội ngũ để biên soạn lại thuật ngữ giáo dục. “Chất lượng là gì? Chuẩn luôn luôn có chữ tín là gì? Xã hội hỗn loạn vì định nghĩa khác nhau. Chúng ta đi nhanh, đi xa nhưng nền tảng có nhiều lỗ hổng, ngay từ thuật ngữ, nếu không giải quyết thì trên nền sai tôi và quý khách hàng sẽ tiếp diễn hiểu sai”, TS. Minh nêu quan niệm.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Phan Thanh Bình kết luận, lĩnh vực Giáo dục cần hợp nhất chuẩn định nghĩa, chuẩn thẩm định để có được đồng nhất về nhìn nhận luôn luôn có chữ tín giáo dục.
Lệ Thu
